City Fotograaf: Bureau voor Statistiek en Voorlichting, gemeente Tilburg; Spoorwegen: Muziekinstrumentenfabriek van Kessels Industrie aan het Bels Lijntje Tillywood stelt voor om er meer bomen te planten. Grote, hoge bomen die een lekkere bloesemgeur verspreiden en verkoeling bieden wanneer nodig. Of druist dat misschien in tegen het landschaps-architectonisch ontwerp? We wachten de ontwikkelingen gretig af. Eén ding is zeker: waar toekomst is, is ook verleden. Dat geldt ook voor het gebied waar het Spoorpark nu ligt. Daar bevond zich vroeger namelijk het voormalig Van Gend & Loos Terrein. In de middeleeuwen was dit terrein onderdeel van een uitgestrekt akkergebied ‘De Schijf’ dat centraal lag tussen de herdgangen De Reit, De Hoeven, De Veldhoven, Kerk en Heuvel en Korvel die via landwegen met elkaar waren verbonden. ‘De Schijf’ komt al voor in 1389 als ‘die Scive’. Daar zou zelfs vroeger een kerkje of een kapel hebben gestaan. In 1809 nam de Antwerpenaar Jan van Gend het diligencebedrijf over van zijn in dat jaar overleden zwager Peter Loos. De onderneming was gespecialiseerd in het vervoer van personen en goederen. Vanaf 1829 maakte Tilburg deel uit van hun dienstregeling. Het rijk richtte in 1863 het Staatsspoor op en de eerste spoorlijn reed in dat jaar tussen Tilburg en Breda. Door concurrentie van de trein kreeg Van Gend & Loos het moeilijk. Daarom werd in 1885 het vervoer van personen afgestoten. Muziekinstrumenten Het was zo’n enorm terrein dat Matthieu Kessels daar in 1896 een grote muziekinstrumenten fabriek liet bouwen. Daar werkten in de hoogtijdagen maar liefst 450 mensen aan het vervaardigen van blaas-, snaar- en slaginstrumenten. De fabriek behoorde tot een van de eerste zogenaamde ‘lopende band fabrieken’. Kessels fabriek leverde vooral aan particuliere- en militaire muziekgezelschappen in binnen- en buitenland, drukte ook bladmuziek en legde zo de basis voor de amateurmuziek. Het bedrijf had ook een eigen, zeer succesvol, honderd man tellend orkest waarvan de leden onder werktijd mochten repeteren. Naast de fabriek stond ‘Villa Cecilia’, het geboortehuis van Marietje Kessels. Op de fundering ervan staat nu het kantoorgebouw van het Spoorpark, CAST (Centrum voor Architectuur en Stedenbouw) en Omroep Tilburg. Na de sluiting van de Kessels Instrumenten fabriek in 1956 werd een rangeerterrein ingericht door de NS ten gunste van Van Gend & Loos en deed het terrein jarenlang dienst voor opslag en transport van goederen. Van Gend & Loos verkocht in 1999 het bedrijf dat dan in een fusie verder gaat met andere vervoersbedrijven onder de naam DHL. Tussendoor, van 1938 tot 1958, lagen op dit terrein (Industriestraat) ook de gebouwen en velden van de Tilburgse Sport vereniging N.O.A.D., Nooit Opgeven Altijd Doorspelen, opgericht in 1910. Bels Lijntje In het huidige Spoorpark bevond zich de eerste spoorlijn tussen Tilburg en Breda. In 1865 wordt er eentje aangelegd naar Turnhout in België. Vele stations volgden zoals in Riel en Baarle Nassau (NL) en Baarle Hertog en Weelde (B) over een traject van 31 kilometers. Tot 1958 liep het Bels Lijntje naast het huidige terrein vóór de fabriek van Kessels langs. De laatste officiële trein reed in 1971 over het spoor. Toch kon men met een toeristische stoomtrein vanuit Tilburg nog op en neer naar de grens met België tussen 1974 en 1982. In 1989 werden 11
12 Publizr Home