1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 Lb4 6.e5 Pd5 7.Ld2 Pxc3 8.bxc3 Lf8 9.Ld3 d6 10.f4 g6 11.h4 dxe5 12.fxe5 Lg7 13.h5 Lxe5 14.Dg4 Pc6 15.Pxc6 bxc6 16.hxg6 hxg6 17.Txh8+ Lxh8 18.Ke2 … Hans Ree stelt in Esquire, september 1991 Georges Koltanowski – Marcel Duchamp (25 juni 1929) 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 d6 4.e4 b6 5.f4 Lb7 6.Ld3 Pbd7 7.Pf3 e5 8.d5 g6 9.O-O exf4 10.Lxf4 Lg7 11.e5 dxe5 12.Pxe5 O-O 13.Dd2 … ‘ Zijn strakke blik is geconcentreerd op het bord gericht, zoals dat hoort bij schakers’ 13. … Pxd5 Duchamp vindt een zet die enig voordeel geeft. 14.Pxd7 … Maar Koltanowski slaat de verkeerde kant op: 14.Pxg6, Pxf4, 15. Pxf4 was beter. 14. … Pxf4 15.Pxf8 … Koltanowski ziet het gevaar niet; afgeleid door de eigen hebzucht heeft hij geen oog voor de plannen van Duchamp. Met 15. Le4 … had hij de schade kunnen beperken tot een pion achterstand…, 15. … Lxc3, 16.bxc3, Lxe4 17. Txf4 …. 15. … Ld4+ en opgegeven omdat alleen door het geven van de dame het mat kan worden voorkomen. 0-1 We moeten ook nog iets vertellen over zijn intrigerende tegenstander. Dat Duchamp haar letterlijk niet zag zitten, is geen reden om haar niet te introduceren. Die vrouw is Eve Babitz (1943 -2021), beeldend kunstenaar en schrijver. Zij speelden in 1963 deze partij in Los Angeles. Eve was toen 20 jaar. Deze partij zou haar leven veranderen omdat het veel publiciteit genereerde en haar carrière vleugels gaf. Ze maakte platenhoezen voor popgroepen, schreef korte verhalen, beleefde romances met Jim Morrison (het lied LA Woman was voor haar) en Harrison Ford en leefde haar LA leven ten volle. Van de schaakpartij tegen Duchamp is helaas geen zettenverloop bekend. Dat Duchamp zich niet door de schoonheid tegenover hem liet afleiden bleek ook uit een anekdote die Hans Ree optekende. Duchamp was in 1927 plotseling getrouwd. Maar hij ging elke avond naar de schaakclub. In een desperate poging om zijn aandacht te trekken, lijmde zijn vrouw de schaakstukken aan het bord. Dit huwelijk heeft maar een paar maanden standgehouden, volgens Ree tot opluchting van beiden. Een linkje met Nederland had Duchamp ook. In 1961 heeft hij een bijzondere correspondentiepartij gespeeld tegen een Hollands kwartet aanstormende talenten bestaande uit Hans Ree, Tim Krabbé, Hans Luuring en Herman Grimme ter ere van een tentoonstelling over Duchamp in het Stedelijk Museum te Amsterdam. Hans Ree was toen 17 en Marcel Duchamp 77. Elke dag werd telegrafisch een zet doorgegeven. De jongeren hadden dan telefonisch overleg over de te spelen zet. De oude meester bleek nog goed bestand te zijn tegen het aanstormende talent. Ze hadden geen enkel idee wie die bejaarde was aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. Hans Ree, Tim Krabbé, Hans Luuring, Herman Grimme – Marcel Duchamp, Amsterdam/ New York, 1961. zijn commentaar, 26 jaar later in de NRC, ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van Duchamp in 1987, dat vele handen tot inconsequent spel leiden. Dit is de afleiding die anderen bieden. De betere zet was volgens Hans Ree 18. Lxg6. Die loper is giftig. Na 18 … fxg6? volgt 19. Dxg6+ Kd7 en het fatale 20. 0-0-0. Maar ook na 18. Lxg6 houdt zwart betere kansen dankzij de witte dubbelpion. 18 … Dd5 19.Th1 Lf6 20.Tf1 e5 21.Dg3 De6 22.Le4 … Het kwartet Hollandse adolescenten, heeft in het vervolg geen enkele kans tegen de oude meester, die het voordeeltje van een pion met straffe hand uitbuit en tot een goed einde brengt. 22 … La6+ 23.Ld3 Lc4 24.Kd1 Lg7 25.Dh4 Lxd3 26.cxd3 Tb8 27.c4 Tb1+ 28.Lc1 Ta1 29.a3 Dd6 30.Dh3 f5 31.Kc2 e4 En de jongeheren gaven het hier op. Niet te vroeg, ze zagen de bui al hangen want na 32. dxe4 komt zwart fataal binnen met 32 … Dd4 0-1 HWP Haarlem Jaarboek 2021/2022 41
42 Publizr Home