beklemtoonde lettergreep. g) Het eerste couplet moet op zijn minst met een compleet zinsdeel eindigen, dus in geen geval op een voegwoord, voorzetsel of andere overgang. h) Regel 8 mag een frappe behelzen, maar dat hoeft niet. i) Wel moet het hele gedicht puntig zijn. Ja, volgen jullie het nog? Dachten jullie soms dat alleen schaken ingewikkeld is? Gelukkig heeft Gerrit Komrij de vormvereisten van een ollekebolleke nog eens beknopt weergegeven in een -jawel- ollekebolleke. CLUBAVOND Tekst Richard Fritschy Ach, wat een narigheid HWP-clubavond Zat er dit hele seizoen Niet meer in Maar daarom niet getreurd Internetrapidschaak Stoomt mij nu klaar Voor ons nieuwe begin! Een gedicht of rijm behoort voor zich te spreken. Was dit bijvoorbeeld een sonnet geweest, dan had ik het daarbij gelaten. Maar het is een ollekebolleke… Een wat?! Een ollekebolleke! Dat vergt waarschijnlijk enige uitleg. Het is een van oorsprong Engelse versvorm die met name door Heinz Polzer - beter bekend als Drs. P. - in Nederland is geïntroduceerd. De vormvereisten zijn zeer strikt: a) Tweemaal vier regels; regel 8 rijmt op 4. b) De regels 1, 2, 5 en 6 bestaan elk uit een dubbele dactylus (een dactylus heeft drie lettergrepen met eerst één beklemtoonde, gevolgd door twee onbeklemtoonde lettergrepen: dá-dum-dum). c) Regel 1 is een uitroep, verzuchting, vraag, motto, citaat - in elk geval thematisch en afgerond. d) Regel 2 is het onderwerp, eveneens afgerond. e) Regel 6 is één enkel woord met de hoofdklemtoon op de vierde lettergreep. f) De regels 3 en 4 samen bevatten, evenals de regels 7 en 8 samen, drie dactylussen gevolgd door een Kreet, thema, één woord met Zeslettergrepigheid Moeilijk te maken Maar wat een genot! In 1976 is bij uitgeverij Loeb een bundel ollekebollekes verschenen van de dichtbroeders Ivo de Wijs, Heinz Polzer en Pieter Nieuwint. Daarin is ook een grootmeesterlijk ollekebolleke opgenomen. Aangezien jullie inmiddels met deze versvorm vertrouwd zijn, ga ik ervan uit dat jullie het op waarde weten te schatten. Hardop lezen helpt daarbij. Zeer korte schaakpartij: Narren- of gekkenmat f3, e5 (eerste zet, Wit begint), g4, en zwart doet de Apocalyptische Meesterzet: Dh4. Mat. Zwart wint Dactylus! Dactylus! Ollekebolleke Tweemaal vier regels Die rijmen aan ’t slot Tesselschadeplein 6 Tel. 023 - 5374767 2026 SV Haarlem www.bij-tessels.nl 24 HWP Haarlem Jaarboek 2020/2021
25 Publizr Home