De psychologische matdreiging Tactiek, strategie, opening, middenspel, eindspel, je kan het zo gek niet bedenken of er is wel een boek, DVD of coach te vinden waarmee een mens zijn honger naar schaakkennis kan stillen. Iedere schaker kan zich, al dan niet tegen betaling, wapenen tegen onbedoeld stukverlies, verborgen matdreigingen en de meest obscure en geniepige gambieten. Maar bij wie oh wie kan ik terecht voor het leren pareren van allerhande psychologisch ongemak, op slinkse wijze geserveerd door de tegenstander? Denk aan het irritante gedrag van de opponent die zich, ondanks zijn amateuristische spel, gedraagt als een grootmeester. Met zijn hautaine smoelwerk beantwoordt hij zonder nadenken mijn zetten, waarmee hij eigenlijk zegt dat deze sleets, simpel en fantasieloos zijn. Althans, zo ervaar ik dat. Aan de andere kant zijn er ook spelers die na mijn openingszet wel vijf minuten overdreven peinzend nadenken over hun antwoord. Ik denk dan meteen: Die heeft een immens openingsrepertoire en neemt de tijd om te zien met welke variant hij mij het zweet op het voorhoofd gaat schaken. Waar ik psychologisch gezien ook van in de war raak, is de tegenstander die een zet doet, deze noteert en vervolgens Tekst Hans Huson weg beent naar de bar of de andere borden. Het gruwelijkste geval in deze categorie overkwam mij bij de tegenstander die zelfs niet de moeite nam om achter het bord te blijven zitten. Bijna vanuit stand, staand achter zijn stoel, deed hij een zet, schreef deze op en vertrok weer. Omdat het hier een achtjarig ADHD-achtig knulletje betrof, heb ik het maar zo gelaten. Maar toch, mijn punt is dat deze, al dan niet opzettelijke, psychologische oorlogvoering meer aandacht verdient. Want wat heb je aan alle vergaarde en opgeslagen schaakkennis als je een punt verliest aan iemand die jouw remiseaanbod acuut afdoet met een neerbuigend ik-speel-nog-evendoor glimlachje. Een paar jaar terug, in de externe competitie, fluisterde mijn opponent ‘Ik ben zo klaar’ in het oor van een teamgenoot. Een matdreiging in vier woorden. Het werkte wel, want prompt trok ik een half uur uit om het lek in mijn stelling te vinden. Ik vond niets, maar ging uiteindelijk wel door mijn vlag. Sindsdien ben ik op zoek naar een boek, DVD of coach ‘ Staand achter zijn stoel, deed hij een zet, schreef deze op en vertrok weer’ Het verhaal van Hans Huson deed de redactie denken aan de kaft van het Prisma Schaakboek nr. 6, “Uit de toernooipraktijk” van Hans Bouwmeester (1965) prijkt een intimiderende schaker met handschoenen en een spiegelende zonnebril. Een van de manieren van psychologische oorlogsvoering is immers kleding. Arbiter Koos Stolk over kleding in 2011: “Ik heb als arbiter weleens in een toernooi in Leeuwarden een speler gevraagd om bovenkleding aan te trekken en dat deed betrokkene.” waarmee ik mij kan verdedigen tegen de terreur van de psychologische oorlogvoering. Tot nu toe zonder resultaat. Wat dan weer voelt als de finale stoot onder de gordel: waarschijnlijk ben ik de enige die gebukt gaat onder dit punten verslindende fenomeen. Het zij zo. Zijlweg 30 2013 DH Haarlem 023 - 5422517 haarlem@grapedistrict.nl Binnenweg 200A 2101 JS Heemstede 023 - 8009969 heemstede@grapedistrict.nl HWP Haarlem Jaarboek 2020/2021 13
14 Publizr Home